Dag 1 en dag 2
Nadat iedereen opgehaald was bij de opstapplaatsen reden we in korte tijd naar Dusseldorf airport voor onze vlucht met Qatar airways naar Jakarta. De verzorging aan boord was perfect. Niet voor niets is het de beste airline van 2024. Na een tussen landing in Doha vlogen we verder naar Jakarta. Onderweg werd een van de gasten die jarig was door het personeel van de airline in het zonnetje gezet en toegezongen door het personeel aan boord. Bij aankomst eerst de visums gekocht en daarna door de hypermoderne controle met zelfscan. Nadat we met de shuttlebussen van het 101 airport hotel waren opgehaald was het tijd om te relaxen. Het dakterras op de 11e verdieping bleek de ideale plek voor het diner in dit nagenoeg gloednieuwe hotel.
Dag 3
Met een vroege wake-up call en een ontbijtpakket voor onderweg reden we in korte tijd naar de vertrekhal in terminal 2 voor de binnenlandse vlucht naar Medan op Sumatra. Een vlotte check in volgde waarna we op ons gemak het ontbijt konden nuttigen en rond konden kijken. Mooi op tijd vertrokken we met het moderne Lion air toestel richting Kuala Namu waar onze vaste Nederlands sprekende gids op ons stond te wachten bij de uitgang. Hierna volgde de rit naar Bukit Lawang in het regenwoud van het Gunung Leuser Nationaal park waar we de volgende dag een kijkje zouden gaan nemen. In Binjai stond de eerste echte Indonesische maaltijd op ons te wachten. Nadat iedereen zijn tevredenheid had uitgesproken over het lekkere eten en er zelfs door sommigen de vingers bijna bij opgegeten werden, reden we verder door de binnenlanden van Noord-Sumatra. Iedereen keek zijn ogen uit hoe de mensen hier leven en wonen en hoe het er aan toe gaat in het verkeer. ‘We passeerden ontzettend veel palmolie bomen en vrachtauto’s vol geladen met tossen palmolie pitten. 70% van de producten die wij in onze supermarkten kopen hebben palmolie als ingredient! OOk heel veel vrachtauto’s vol met stenen uit de rivier zorgden er voor dat we een complete massage kregen terwijl we over de kapot gereden stukken asfalt reden. Na nog een korte toiletstop en tijd voor een lekker ijsje bij een lokale supermarkt kwamen we even na 17.00 uur aan in het apendorp. Terwijl we ontvangen werden met een welkomstdrankjes waren de kofferdragers bezig via een wiebelbrug over de rivier met de koffers op hun hoofd deze naar de overkant te brengen. Het avondeten werd buitenhuis geserveerd bij het Opa en Oma restaurant; deze zeer gastvrije mensen bieden hun gasten een heerlijke avond. Letterlijk ben figuurlijk. Iedereen kreeg een bloemetje in zijn haar bij n waarna de soep geserveerd werd. Na een uitgebreide uitlag van de gastheer konen we aan het Indonesisch buffet beginnen. Alles heerlijk verse bereid jammie jammie. Omdat we al vroeg aan de dag begonnen waren reden we even na 21.00 weer terug naar onze lodge aan de rand van het regenwoud.
Dag 4
De dagen beginnen hier eerder dan in Nederland. Om 6.15 uur werd iedereen gewekt voor het ontbijt met de keuze uit 4 verschillende opties. Tegen 7.30 uur vertrokken we met 2 groepen het regenwoud in. Met een klim van ruim 300 trappen kwamen we aan in een bosrijke omgeving met in eerste instantie veel Rubberbomen. Een van de werkers liet zien hoe latex afgetapt wordt. Daarna liepen we het nationale park binnen op zoek naar de Orang Utans die hier in dit gebied via een rehabilitatie programma terecht gekomen zijn. Aanvankelijk zagen wa alleen wat kleinere apensoorten die hier ook hun verblijf hebben. Uiteindelijk kreeg onze ranger bericht dat er een moeder met kind gespot was. Wat hadden we een geluk want nog nooit had Paul die hier al vele jaren komt met zijn gasten ze zo dichtbij gezien. De moeder zat met haar dochtertjes gewoon op een boomstam op de grond. Normaal zitten ze alleen in de bomen. Het gevolg waren vele mooie foto’s die er geschoten konden worden. Behalve zeer oude teakhouten van wel 60 meter hoog zagen we ook mooie vlinders en zelfs een Kameleon die tegen een stam omhoog kroop. Eind goed al goed dus. Na een verfrissende douche konden we om 11.30 aanschuiven voor een wederom overheerlijke lunch. De koffers waren inmiddels alweer in de bus geladen dus konden we op pad naar onze volgende bestemming Brastagi op 1400 meter hoogte in de bergen. Onderweg werd nog een ge fotostrip gemaakt op een plek waar veel trossen palmolie noten klaar lagen om opgehaald te worden. Er werden weer veel foto’s gemaakt en snoepjes uitgedeeld aan de kinderen klein en “groot”. Iedereen verbaasde zicht weer over het rijgedrag van de Sumatraanse bevolking terwijl we via het drukke Medan de bergen inreden. Ook alle vormen van transport die we zagen waren bijzonder boeiend om te zien. Net voor de duisternis inviel kwamen we aan bij het fraaie Grand Mutiara hotel met zijn grote kamers en prachtige tuin. Vanavond weer lokaal eten op loopafstand van het hotel. Ook hier weer een verrassend menu met naast vlees ook weer verse vis op tafel. Vannacht slapen we in een heerlijk frisse omgeving nadat we een zwoele nacht in de jungle hebben beleefd die we niet gauw zullen vergeten.
Dag 5
Vandaag een normale start van de dag met een uitgebreid ontbijt in buffervermogen in het hotel. Even na 8.30 uur reden we richting centrum van de stad om de lokale groenten, bloemen en fruitmarkt te bezoeken. Ook hier weer talloze kramen die nagenoeg hetzelfde aanbod hadden. Ook de directe omgeving van de markt bood weer het nodige kijkvenster. Het was vandaag padvindersdag dus de kinderen waren in lichtbruin en donkerbruin kostuumpje gekleed. Vanwege grote wegwerkzaamheden kwam het verkeer in eerste instantie niet echt op gang. Geduld geduld ofwel plan plan zeggen ze hier. We passeerden talloze katholieke kerken en ook het gebouw van pastoor van Duynhoven werd gepasseerd. Echt elk stukje grond wordt hier gebruikt om wat te verbouwen met een klimaat dat samen met de vruchtbare vulkaangrond perfect is om van alles en nog wat het hele jaar door te verbouwen. Talloze kraampjes met dezelfde producten langs elkaar. Omdat niemand iets gekocht had op de markt werd er langs de weg gestopt om een paar kilo heerlijke Jaruk ofwel mandarijnen te kopen. Aan de boom gerijpt dus lekker zoet. Even verderop sloegen we linksaf om een typisch Batak dorp te bezoeken met daken bedekt met vezelplant dat geen water doorlaat. We mochten binnen kijken om te zien hoe soms wel 8 gezinnen in 1 open ruimte samen wonen!Ook de zgn. Barstool kwam ter sprake. Een andere gewoonte is het eten van B1 ofwel hond. Langs de weg kon je zien waar dit aangeboden werd. Even later werd er gestop bij een enorme meer dan 100 meter hoge waterval met een eerste uitzicht op het Tobameer met zijn 100 kilometer lange eiland in het midden. Een laatste stop op weg hiernaar was bij een complex waar de voormalige Batak koningen met gevolg geleefd hebben tot 1947. Hier geen koningin op de erwt maar koninginnen die ook mee moesten werken in de huishouding. Het zat niet echt mee wat het verkeer betreft want er was regelmatig oponthoud vanwege kilometers lange wegwerkzaamheden om de route te verbreden. Na een stop bij een mooi uitzichtpunt op het Tobameer reden we door naar Parapat. Hier werd in no time de lunch geserveerd. De hotelkosten lag al op ons te wachten in de haven. Met onze koffers aan boord voeren we in 45 minuten naar Tuk tuk. Na een traditioneel welkomstdrankjes werden de koffers voor ons naar de kamers gebracht. Vanavond diner in het restaurant van het hotel zelf.
Dag 6
Na een rustige nacht kon iedereen in de ochtend genieten van een heerlijk zonnetje aan de rand van het Tobameer want alle kamers hadden uitzicht op deze enorme waterplas. Om 9.00 uur vertrokken we met de hotelkosten richting Simanindo. Op het zonnedak was het heerlijk vertoeven. Zo warm dat sommigen de schaduw opzochten. Daar aangekomen volgde een korte wandeling waarbij sommigen voor de eerste keer een cacaoboom zagen die ook nog eens vol hing met vruchten. Ook zagen we een nog geheel bewoond Batadorp waar zelfs een stenen huis in de traditionele vorm gebouwd was. Vervolgens liepen we naar een museum waar traditionele Batka huizen omringd door een lemen wal met bamboe ter bescherming tegen ongenode gasten. Een van Dekhuijzen werd nog steeds bewoond. Een ander huis was ingericht als een museum. Daarna liepen we naar het zgn, glazen huis. Zelfs Juliana en Bernard waren hier op bezoek geweest. De vrouw des huizes ontving ons met open armen en vertelde over de geschiedenis van dit huis. Haar overleden man was de zoon van de stichter van het dorp wat we zojuist bezocht hadden. Als een complete verrassing speelde ze voor ons een prachtig stuk op de piano daarbij gezongen met haar eveneens prachtige stem. Terug naar de boor voor een tocht naar Amharic’s waar we het verhaal van de stenen tafel uitgelegd kregen door Jongres onze gids. Hier woonden tot het jaar 1900 de koppensnellers. De manier waarop de executie plaatsvonden werd voorgedaan samen met een van de figuranten uit ons gezelschap! Op elke plaats die we bezochten trouwens ontzettend veel kraampjes die allemaal hetzelfde aanbod hadden. Terug naar ons hotel voor een warme lunch. Hierna voeren we richting Tomsk waar we de oude tombes van de Sidabutar koningen met een Ulo’s op onze schouders een uitleg kregen over de geschiedenis hiervan. Sommigen van ons hadden een massage geboekt in het hotel, De meesten wandelden echter terug met Jongres en Paul om ook het echte binnenland te zien. Talloze foto’s werden gemaakt van het leven op het platteland. Niemand had deze tocht willen missen terwijl het eigen een vrije middag zou zijn geweest. Het diner was in een lokaal restaurant bij Samuel en zijn vrouw Elsje. Vanwege een regionale stroomstoring die hier niet ongebruikelijk is werd er bij kaarsen en mobiele telefoonlijsten gegeten. Na dit knipperende dinner volgde een optreden door Samuel en zijn vrouw waarbij de gasten ook diverse malen betrokken werden en vaak uit volle borst meezongen. Een mooi afscheid van dit mooie eiland met zijn overvriendelijke bevolking met verhalen die ons wel aan het denken hebben gezet. Morgenvroeg helaas alweer naar het vasteland terug.
Dag 7
Na een prachtige zomerse dag gisteren begon het vandaag met een tropische regenbui. Nadat de koffers aan boord gezet waren en “ iedereen” zijn sleutel had ingeleverd begonnen we aan de vaartocht richting Parapat. Het regende nog steeds bij aankomst op het vasteland maar de koffers waren snel in de bus. Naar mate we verder van het Tobameer verwijderd raakten hield het ook op met regenen. De eerste stop vandaag was op een plek waar 5 voormalige werkklimaat konden genieten in de natuur. Omdat ze aan mensen gewend zijn kon iedereen die het wilde een stengel suikerriet voeren aan deze mooie dieren. Uiteindelijk durfde ook bijna iedereen wel een groepsfoto te laten maken dichtbij een van de olifanten. Niet veel verder onderweg naar Medan stopten we bij een enorme orchideeën kwekerij waar wel vrij rond konden lopen om de enorme collectie te bewonderen. Behalve dat was er een onlangs geopend restaurant waar ze heerlijke koffie maakten. Het tempo van de Baristas zat er nog niet echt in maar de kwaliteit maakte alles goed. We vervolgden onze rit richting Sinatra met onderweg veel rijstvelden, rubberbomen en palmolie bomen. Ook de palmwijn werd volop aangeboden langs de doorgaande weg. In Sinatra aangekomen maakten we een wandeling door de overdekte markt die meer op een doolhof leek. Allerhande waren en diensten werden er aangeboden 7 dagen per week. En weer overal vriendelijke mensen die deze blanke mensen niet elke dag voorbij zagen komen. dus er moesten veel foto’s gemaakt worden van ons! Zonder iets gekocht te hebben stopten we bij een grote broodjeszaak waar iedereen zijn eigen lunch kon samenstellen om mee te nemen naar een plek buiten de stad om deze daar te nuttigen. Op onze komst was al gerekend want de tafeltjes en stoelen waren al klaargezet. Ook de meegebrachte verse spekkie mocht iedereen wel bekomen. Het laatste gedeelte van onze rit naar Medan voerde ons langs duizenden hectares palmolie bomen. De nog vrij nieuwe tolweg maakte de rit naar de hoofdstad een stuk sneller zodat we bij aankomst in het Mercure hotel in het centrum nog tijd hadden voor een duik in het hotelzwembad. Vanavond een laatste diner op een plek waar geen bier en frisdrank geserveerd wordt. Je kunt echt merken dat je in een heus Moslim gebied bent.
Dag 8
Vandaag wellicht wel de vroegste wake up call van de hele reis. Omdat we onze reis verder gaan voortzetten op Java vlogen we deze ochtend al om 6.30 uur richting Jakarta. Na aankomst daar hoefden we niet lang op onze koffers te wachten en stonden we in korte tijd al buiten waar onze gids voor de rest van deze zeer afwisselende reis; Agung al op ons stond te wachten. De bus die van de al jaren zeer goede vriend van Paul werd voorgereden bleek de meest luxe van het hele wagenpark. Heerlijke relax stoelen met ruime comfortabele zetels! Wat een verrassing. Een minder leuke verrassing was dat het wegennet in en rondom Jakarta overvol is. Met gevolg dat de rit naar Bandung langer duurde dan gebruikelijk. Tegen 14.00 uur kwamen we aan bij ons lunchrestaurant wat al meteen een voltreffer was. De Javaanse keuken is toch weer net anders dan de Sumatraanse. Met gevulde buikjes reden we richting Pak Udo waar een kleurrijke voorstelling met o.a. Anklung instrumenten en veel dansende kinderen iedereen zeer aangenaam verraste. Ook een mini workshop spelen op een Anklung hoorde bij de show. Al dansend werd er afscheid genomen van het publiek. Een must see als je Bandung bezoekt. Midden in de avondspits met duizenden brommers en scooters onderweg baande onze luxe bus zonder een enkel schrammetje zich door het drukke verkeer van deze 2,7 miljoen inwoners tellende stad. Een waar schouwspel. Aangekomen bij ons koloniale hotel kon iedereen zich eerst opfrissen om in de avond te voet naar Bragastraat te lopen dat net om de hoek van het hotel lag om aan te schuiven voor een diner in buffetvorm. De meesten gingen meer dan 1 keer voor de overheerlijke soep. Ook de andere gerechten vielen weer goed in de smaak. Omdat de avond nog niet voorbij was zochten de meesten nog een leuk plekje op voor een afzakkertje na deze lange dag.
Dag 9
Vandaag bezoeken we de Tangkuban Perahu Krater en de Rancabali theeplantage. We vertrekken om 9.00 uur bij het hotel voor een 30 km lange trip. Maar eerst even iets over de Nederlandse invloed op dit hotel gebouw. Het Grand Hotel Preanger-gebouw in Indian Empire-stijl werd in 1929 uiteindelijk gerenoveerd en opnieuw ontworpen door C.P. Wolff Schoemaker bijgestaan door zijn toenmalige leerling, Ir. Soekarno (de eerste president van de Republiek Indonesië). Het gebouw in Art Deco-stijl werd later een herkenningspunt en de trots van Bandung en zijn architecturale stijl worden tot nu toe nog steeds behouden. De bus gaat dwars door Bandungs smalle en hobbelige straatjes. Voordeel hiervan is dat ons ontbij, dat zeer uitgebreid was, een beetje kan zakken. Aangekomen op de parkeerplaats bij de krater stappen we over in een klein busje dat ons vervolgens naar de volgende parkeerplek brengt richting de krater. Uitgestapt komt de zwavelteuk je tegemoet. De “rotte eieren” geur maakt soms een beetje misselijkmakend. Duidelijk te nadrukkend op een “beetje”. We vinden het pad tussen de vele verkoop kraampjes met opdringende verkopers. We zijn door onze reisleider Paul gewaarschuwd om deze verkopers volledig te negeren. Dat werkt. Het is een enorme krater waar we deels langs kunnen lopen. Nadat veel individuele en groepsfoto’s gemaakt zijn lopen we weer terug richting bus om in de richting van de theeplantages te rijden. Deze afstand is beperkt. Circa half uurtje rijden.
Bij de Rancabali theeplantage heb je een prachtig uitzicht over de velden. Onze gids vertelt dat alleen de bovenste 4 blaadjes geplukt worden. Van het bovenste blad wordt witte thee tegengemaakt. Van het 2e blad groene thee en van de onderste twee bladen, zwarte thee. De planten moeten goed bijgehouden worden door tijdig te plukken. Thee planten kunnen tot 80 jaar oud worden. Geplukte theebladen worden middels vrachtwagens aangevoerd in balen van 50 kg. Binnen in de fabriek worden deze bladeren eerst enkele dagen gedroogd, vervolgen gesneden, gezeefd en gesorteerd, gedroogd en vervolgens opgeslagen en verpakt in balen. We krijgen zwarte thee te proeven. Na afloop werd de verkoop gestart. Geen winkel hoor. Niks toeristisch.
De volgende stop krijgen we weer een uitgebreide lunch. Nadat iedereen weer goed gegeten heeft, wordt de terugweg richting hotel ingezet waar we om ca 16.30 uur arriveren. On 19.00 uur lopen we gezamenlijk naar een plaatselijke uitbater en worden we echt verrast met frietjes, ketchup en mayonaise. Een welkome afwisseling.
Na het diner splitst de groep zich. Enkele willen naar bed en anderen kiezen een afzakkertje.
Dag 10
Na wederom een heerlijk etentje op dezelfde locatie als gisteren in de beroemde Braga straat met zijn Art Deco stijl gebouwen uit de koloniale tijd reden we deze ochtend door het drukke verkeer naar de tolweg. Onderweg zagen we enorme hallen waar o.a. Textile gemaakt wordt waarom deze streek bekend staat. Ook ligt er een groot complex waar Nike schoeisel gemaakt wordt. Na verloop van tijd kregen we het platteland gevoel weer helemaal te pakken. Berg op berg af over slingerende wegen met overal stalletjes langs de weg waar van alles verkocht werd. Onze eerste stop was bij een Waring met een prachtig uitzicht over de rijstterrassen. Een van de mooiste op Java. De boeren waren volop bezig met het oogsten van de rijst wat echt een zwaar karwei is. Jongelui hebben vaak geen interesse meer in dit zware werk. Een stuk verderop stopten we bij Naga dorp; gelegen in een vallei waarvoor we 220 trappen naar beneden moesten lopen samen met een gids die ook uit dit uit 100 huizen bestaande gebied. Deze mensen willen op een traditionele manier hun leven leiden zonder stroom! S’avonds wordt met olielampen en wil men tv kijkenden is er een accu nodig! Hoe gelukkig kun je zijn met heel weinig. Ook mochten we binnen kijken in een van de huizen. Helaas moesten de 440 treden ook weer naar boven genomen worden. Omdat vandaag de langste route op het programma staan had Agung voor een heerlijk vers lunchpakket gezorgd met allerlei verse lekkernijen zoals kleefrijst, broodjes, cake en verse fruit. Voor de meesten veel te veel. Met nog een toiletstop onderweg kwamen we tegen 17.30 aan in Pangandaran aan de kust. Vanavond een keer op zijn Nederlands te eten met Super verse tomatensoep, Gehaktballetjes in tomatensalsa met pasta en Ijs na. Dit adres kent Paul al sinds de eerste keer dat hij hier kwam. Tijdens de maaltijd kwam Agung vertellen wat er op de vrije dag als facultatief gedaan kon worden. Iedereen stemde in!
Dag 11
Vandaag zijn we gaan toeren met de becak. Onderweg hebben we diverse stops. Als eerste stoppen we bij een drogerij van sardientjes. Ook het zouten en fileren van visjes kunnen we zien. Zo’n werkplek is in Nederland ondenkbaar. Vis zouten op de grond met n sigaret in de mond is voor ons bijzonder maar hier gewoon.
Vissen vangen
Het net wordt ca 1 km de zee in gebracht. Een dag later wordt vanaf de kust, met ondersteuning van mensen op ‘n vissersbootje, met man en macht (hele gezin) aan het net getrokken om de vis binnen te halen. Eenmaal binnen vindt direct de sortering plaats. De dagvoorraad zal ongetwijfeld direct verwerkt (conserveren) worden. Dat hebben we ter plekke niet gezien.
Vis conserveren
Sardientjes worden buiten massaal te drogen gelegd. Binnen zien we het zouten (pekelen) en fileren van de vis. Bij sommigen had de maag ‘t eventjes zwaar😂. Zo’n werkplek is in Nederland ondenkbaar. Vis zouten op de grond is al bijzonder laat staan werken met ‘n sigaret in de mond. Hier dus heel gewoon.
Palmsuiker maken en kokosmelk drinken
Als de bloem in de boom weggehaald wordt, ontstaan er geen kokosnoten en kan het sap afgetapt worden. Dus de keuze: of sap of noot. Door emmertjes boven in de boom onder een gemaakte kerf te hangen, wordt het zoete sap opgevangen. Dagelijks worden de emmertjes verwisseld. Het sap wordt ingekookt en wordt bijna karamel-achtig. Als laatste wordt de hete karamel in vormpjes gegoten om verder te laten afkoelen.
Door in de stam uitsparingen te kerven creëert met n ladder. Knap hoe deze mensen ongezekerd en op blote voeten naar boven gaan. Deze excursie wordt afgesloten met het drinken van het kokoswater. Op naar de volgende handenarbeid.
Tempeh
Tempeh wordt gemaakt van de sojabonen. Als ik het goed begrepen heb is het belangrijk dat deze bonen gaan gisten en dat juist deze gist de smaak brengt en dus lekker is. Wat een handigheid had deze mevrouw met het maken van kleine pakketjes. Jammer dat we het proces niet hebben kunnen zien. Dat geldt ook voor kroepoek maken.
Kroepoek maken
Als we aan komen lopen bij de fabriek ligt de kroepoek al te drogen. Een kleurrijk geheel. Deze kroepoek is van vis gemaakt. Dus geen garnalen. Jammer dat het pauze is. Het proces ligt stil. In ieder geval vindt hier de bereiding plaats, drogen, bakken, verpakken in balen (van buiten spek-vettig😆) om vervolgens met 4 brommers naar de klanten te brengen. De gids vertelde vol trots over proces en logistiek. Elders wordt de gebakken kroepoek in kleinverpakking gedaan voor de verkoop. De smaak is perfect.
Green canyon
De Green Canyon heeft zijn naam te danken aan de groene kleur/schijn omdat hier zout en zoet water bij elkaar komt. Bootjes met 6 toeristen vertrekken over de rivier met een adembenemend uitzicht richting eindbestemming alwaar liefhebbers kunnen zwemmen. Aankomend in de Canyon is het weer “schravele” om de boot uit te komen. Wij kunnen alleen overstappen en weer via ons voorganger de kade bereiken. Een kade is het niet. Je klimt op de lavarotsen met behulp van iedereen die boven staat. Het is een prachtig moment om daar te mogen staan genieten van de immense natuur. Natuurlijk veel kiekjes gemaakt. De dappere zwemmers hebben nog ‘n extra dementie aan deze tocht gegeven.
Poppen maken en poppenkast spelen
De volgende stop is bij een poppenmaker. Allemaal handwerk. Hij vertelt over de uitdrukkingen ‘boos’ en ‘lief’ wat duidelijk te zien is. Zijn vrouw maakt de kleertjes. En jawel hoor, hij geeft een prachtige voorstelling. 2 poppen met 2 handen bedienen. Met de voeten geluiden maken en dan ook nog voor 2 poppen praten. Respect.
Lunch
En dan is het ca half 4. Een verlate lunch in een plaatselijke eetgelegenheid. Restaurant durf ik het niet te noemen en uit beleefdheid geen foto’s gemaakt van de keuken. Vandaag vismenu. Garnalen, makreel, gefrituurde inktvissnippers en een voor mij ondefinieerbare vis. Sommigen hebben het over tonijn, de ander zegt vlees. Het had de structuur van vlees met graten 🤔. Gezien de bite van de gerechten was te proeven dat alles goed warm en gegaard is. Saus op de garnalen was heerlijk. Alleen natuurlijk garnalen met kop en inclusief darmpje. Mensen eten hier met de vingers. Op veel plekken kun je gelukkig wel de handen wassen.
En dan naar het hotel om even te zwemmen en douchen. En dan weer eten in het restaurant van gisteren, restaurant Relax. Braadworst met frites en een heerlijke verse fruitsalade.
Dag 12
Na een uitgebreid ontbijt aan het zwembad van het Arnawa hotel reden we naar de grens met west en midden Java die door een rivier gevormd werd. We kwamen in een uitgestrekt gebied terecht waar men volop bezig was met het planten van rijst. Hiervoor werd natuurlijk een stop gemaakt om te zien hoe hard het werken is met deze temperaturen en continue gebukt staan! Even verderop bezochten we een traditionele steenharder waar met klei van de rijstvelden bakstenen gemaakt werden. Een intensief karwei waarbij de klei eerst in een vorm gestopt werd met blote handen, gladgestreken omgekiept op een veld om te drogen. Daarna opstapelen in de vorm van muurtjes. Daarna voor de eerste keer in een open oven met het kaf van de rijst als brandstof. Daarna een tweede brandgang. En dat voor 500 Rupiah per stuk! Ofwel iets meer dan 3 cent! We vervolgden onze route en stopten voor een kopje koffie of thee heel toevallig bij een Moskee die goed bezocht werd vanwege het vrijdag gebed. De wegen op Java worden ook steeds beter dus we kwamen op een mooie tijd aan bij ons lunchadres. Hier waren ze toevallig bezig met de bouw van een nieuw kunstwerk. Een van de haasten die in de bouw had gewerkt kon het niet laten om ook even zijn kunsten te laten zien! In Wonosobo aangekomen stapten we uit bij de Alun alun ofwel het enorme dorpsplein omringd door enorme Ficusbomen waar volop (sportieve) activiteiten te zien waren. Al lopend kwamen we aan bij ons hotel voor de komende nacht dat ooit gebouwd is door een Nederlander en waar Juliana en Bernard destijds ook overnacht hebben om hetzelfde te doen als wij morgen; het bezoeken van het beroemde Dieng Plateau op zo’n 2000 meter hoogte; ook wel het Zwitserland van Indonesië genoemd. Na een warme maaltijd in het hotel zelf was de avond nog lang.
Dag 13
Vanwege de weekend drukte vertrokken we om 7.30 de bergen in richting het Dieng Plateau. Met twee speciale busjes uitgerust met sterke motoren klommen we omhoog langs dorpen en akkers waar elke beschikbare ruimte benut werd om er iets te verbouwen. Het meeste werk is niet machinaal omdat de percelen vaak maar erg klein zijn en het daarom niet mogelijk is om machines in te zetten. Evenmin zijn er toegangswegen tot de landerijen en moet alles op de rug aan en afgevoerd worden! Zo ver als het oog strekt worden er o.a. Aardappelen, Tomaten, Wortelen, uien, Kool, Paprika’s, Kruiden, Mais etc. Etc. verbouwd. Een lust voor het oog. Na een korte stop met panorama uitzicht over de omgeving en een groepsfoto met een door Agung meegebracht Reishuis.na spandoek reden we verder omhoog tot ruim boven de 2000 meter. Allereerst brachten we een bezoek aan een uitzichtpunt op het beroemde kleurenmeer. Door de mineralen die omhoog borrelen ontstaat de kleur die te zien is. Ook hier weer flink wat foto’s gemaakt vanaf diverse plekken. Daarna reden we richting de actieve Sikidang krater waar het flink borrelde. Om er te komen moet je tegenwoordig door een koopgoot met kraampjes die bijna allemaal hetzelfde verkopen. Met een masker op om minder last te hebben van de fosfor damp die vrijkomt konden we rond deze pruttelde put lopen met een vloeistof van 80 graden. Er werden zelfs eieren in gekookt door een local! Met wat moeite vanwege de drukte reden we naar het oudste en hoogst gelegen tempelcomplex van Java gebouwd in de 7e eeuw. Zo dicht mogelijk bij de hemelse vandaag op deze berg. Na de nodige uitleg reden we helaas alweer naar beneden om over te stappen in onze eigen bus. Onderweg weer een heerlijke lunch met uitzicht op een van de oge bergtoppen in de omgeving. Door een landschap met ontzettend veel tabaksplanten kwamen we in Magellan’s aan. De golfkarretjes van het 5 sterren complex werden we naar onze fraaie hotelkamers gebracht. Als extra service ontving iedereen een fruitmandje. Voor het avondeten reden we de stad uit om in een Balinees decor te genieten van wederom een heerlijke maaltijd. Enkele gasten mochten zelfs de noodles klaarmaken met behulp van het zeer vriendelijke personeel. Morgenvroeg uitslapen want we vertrekken pas om 9.00 uur richting de Borobudur.
Dag 14
Na een rustige nacht in het fraaie Puri Adri hotel gelegen aan een rivier met prachtige tuinen en dieren die er vrij rondlopen en een meer dan uitgebreid ontbijt, vertrokken we richting Jogyakarta. Ook dit keer weer de reactie dat men nog wel wat langer had willen blijven in dit 5* complex. We hadden een tijdslot om 10.30 uur om de Borobudur te kunnen bezoeken tot bovenaan bij de Stupa’s. Hiervoor moet je sinds vorig jaar een extra entree betalen en het maximum aantal bezoekers is per sessie van 1 uur beperkt tot 150 personen. Met speciale slippers aan die we als souvenir mochten behouden liepen we met een lokale Nederlands sprekende gids richting dit imposante bouwwerk. Er volgde een uitgebreide uitleg hou dit complex in de 8e eeuw in 80 jaar gebouwd is met miljoenen stenen uit het vulkaangebied. Het getal 9 kwam op allerlei manieren tevoorschijn gedurende zijn verhaal. 10 het hoogst haalbare is alleen weggelegd voor de Stupa op de top. Na een flinke klim kwamen we uiteindelijk aan bij het hoogst betreedbare niveau. Na de nodige vrije tijd voor foto’s liepen we via een enorme koopgoot richting de uitgang waar onze gekoelde bus op ons stond te wachten. We vervolgden onze rit richting de fraaie Mendut tempel met aangrenzend klooster. Een oase van rust vergeleken met de Borobudur. De prachtige tuin was weer een uitnodiging om vele foto’s te maken. Tijd voor de lunch. We reden weer naar dezelfde plek als gisterenavond voor het diner wat als lunch ook weer goed in de smaak viel met weer een ander menu. Vanwege een feestweekend duurde de rit naar Jogyakarta langere dan normaal. Tegen 16.30 uur werden we met een welkomstdrankjes ontvangen bij de receptie van het Santika Premier hotel in het centrum. Voor het diner reden we een stukje de stad uit en via een smal straatje met wat obstakels kwamen we bij Mataram Loewak koffie aan. Hier kregen we een uitleggen hoe van de Cevet kat uitwerpselen de lekkerste en duurste koffie gemaakt wordt. Het arbeidsproces is zeer intensief. In Nederland betaal je 60 Euro per 100 gram! Hier maar een klein deel ervan. Natuurlijk moest er ook geproefd worden! Het diner was ook op deze locatie met een overvloed aan eten en sate gemaakt van rundvlees. De gastvrouw was erg amicaal en liet haar stem goed horen met alle hartelijkheid zoals we die van Indonesiërs inmiddels gewend zijn. Na afloop had onze gids Agung nog een verrassing in petto. Er werd kleine briefjes met nummers erop uitgedeeld. Een aantal gasten viel in de prijzen met een aantal attributen die bij een schaduwpoppen voorstelling gebruik worden, gemaakt van de huid van runderen. Ook de pechvogels vielen in de prijzen want iedereen kreeg een mooie boekenlegger als troostprijs. Terug naar het hotel waar we onderweg erheen ook nog een carnavalsoptocht voorbij reden. Dit ter gelegenheid van het feest dat de Moslims dit weekend vierden. Ook in de nachtelijke uren was dat duidelijk te horen!
Dag 15
Het was nog erg rustig toen we op deze maandagmorgen de stad uitreden voor een bezoek aan het Prambanan tempelcomplex wat in tegenstelling tot de Borobudur niet world heritage van Unesco is. Het was er bij aankomst nog heerlijk rustig en we konden op ons gemak het complex bekijken. Door alle aardbevingen en vulkaanuitbarstingen is nog lang niet alles herbouwd maar het geheel oogt imposant. Afhankelijk van giften en steun van de overheid zal het nog lang duren voordat het complex met zijn oorspronkelijk 72 tempels weer herbouwd zal zijn. Met golfkarretjes reden we weer naar een ander deel op het immense terrein waar wellicht nog meer werk te verrichten is .Hierna reden we de stad in en bezochten we het Atelier van Kabul waar we uitleg kregen over het maken van Batik schilderijen. Jogyakarta is ook DE Batikstad van Indonesië. Natuurlijk moest er weer gehandeld worden. Inmiddels was het tijd voor de lunch die wederom een andere variatie bood dan de afgelopen dagen. Natuurlijk wel met rijst en noedels als basis. Na een heel korte rit kwamen we aan bij een zilveratelier waar een aantal mannen en vrouwen bezig waren sieraden te maken. Wat een priegelwerk! We mochten het zelf ook proberen. Na enkele weer glanzende ringen kon iedereen rondkijken in de winkel van het complex. Vandaag de enige echte shopping van deze reis want hierna reden we naar de beroemde Marlboro’s straat. Deze moet je bezocht hebben als je in Jogyakarta geweest bent. Iedereen kreeg ruim de tijd om rond te neuzen. Omdat het hotel dichtbij lag kozen sommigen ervoor om te voet terug te gaan naar het hotel of met paard en wagen die je hier nog veel ziet rondrijden. Vanavond eten we in het hotel zelf om morgen te gaan verkassen naar Malang.
Dag 17
Terwijl het overgrote deel van de gasten die voor het avontuur naar de Bromo vulkaan hadden geboekt om 12.00 uur middernacht vertrokken, bleef de rest met Paul achter in het hotel. Na een wederom meer dan rijkelijk ontbijt (de Bromo gasten bleken achteraf een royaal ontbijtpakket te hebben meegekregen) reden we even na 8.00 richting Kalibaru. De verbinding erheen wordt steeds beter door de aanleg van een tolweg, dus later op de ochtend stopten wij bij de ontmoetingsplek met de andere gasten. Zij kwamen een tijd later met enthousiaste verhalen en foto’s terug van hun nachtelijk avontuur met de perfecte setting met een zonsopgang zonder wolken getuige de prachtige foto’s die gemaakt waren. Absoluut geen spijt hebbende van dit nachtelijke avontuur reden we verder en stopten voor onze lunch uiteindelijk in Jember waar een groot aantal Koi karpers ons welkom heten in het restaurant met zijn imposante entree. Buikjes vol dus we konden weer verder. Niet veel later stopten we bij een grote tabakscultuur waar we uitleg kregen van Paul hoe de tabaksbladeren hier na de oogst 2 weken lang gedroogd worden alvorens verscheept te worden naar Hamburg. In deze omgeving zijn diverse triplex fabrieken te vinden en ook grote hallen voor de rijstplantages. Agung vertelde onderweg over de Kopi Luwak koffie dat deze oorspronkelijk alleen door de arbeiders gedronken werd, gemaakt van gefermenteerde koffiebonen die tijdens de oogst op de grond gevallen waren en door Cevet katten werden opgegeten en er als hele boon weer uitgepoept werden. Eenmaal gewassen en gebrand smaakten deze nog lekkerder dan de gewone gebrande bonen. Nadat we de bergpas waren overgestoken kwamen we aan in Kalibaru bij onnozel Margoutome Eco Lodge. Het vriendelijke personeel was behulpzaam bij het afleveren van de koffers bij de kamers. Na een diner in het restaurant van het kompels zochten de meesten al vroeg hun bedje op na een korte nacht.
Dag 18
Vandaag lekker uitslapen want onze eerste afspraak vandaag was om 10.00 uur. Een aantal gasten maakten van de gelegenheid gebruik om het dorp zelf te bezoeken met zijn vriendelijke bewoners. Sommigen werden zelfs uitgenodigd om binnen te komen bij de bewoners. Nadat iedereen in de bus zat stopten we na korte tijd bij een aantal winkels waar ze keukengerei maakten in alle vormen en maten. OOk koepels voor een Moskee werden hier vervaardigd. Niet veel verder begon ons grootste avontuur van vandaag; een bezoek aan de plantages van Ir. Harnik; Een familiecomplex van maar liefst 25 hectares groot. Iedereen werd al meteen gedecoreerd met een mooie corsage gemaakt van palmbladeren. Daarna nam mevrouw Harnik ons mee met een uitgebreide tocht over haar “rijkdom” Iedereen waande zich in een groot paradijs waar echt van alles en nog wat groeide. We passeerden een aantal cactussen waar normaal gesproken Dragonfruit ook wel Pitaja groeit. We werden in een grote ruimte ontvangen waar we in onze taal uitgelegd kregen wat er allemaal op deze plantage te vinden was. Van koffie, cacao, kaneel, vanille, palmsuiker, nootmuskaat, peper, kaneel, folie en nog veel meer. Ook zagen we de Heliconia ofwel mini banaan in bloei staan. De ananas stond er wel maar had niet zijn bloeitijd. Ook stopten we bij een kaneelstokje waar de bast afgesneden wordt en tijdens het drogen opkrult als de kaneelstokjes zoals wij ze kennen. Na een rustpauze met verse kokos om te drinken klom een van de medewerkers in een kokosboom om te laten zien hoe het sap van de bloem wordt afgetapt (2 x daags 4 liter). Dit deed hij 60 x per dag! Iedereen waande zich in een paradijs. Nadat we door de rijstvelden teruggelopen waren stond ons de volgende verrassing te wachten; Heerlijke kleefrijst en gebakken banaan met koffie, thee of warme chocolade. Uit het niets kwamen er een aantal kinderen in de leeftijd van 4 tot 6 jaar tevoorschijn die in traditionele kleding een aantal dansjes lieten zien. Vervolgens stond er een uitgebreide lunch klaar met wederom heerlijke soep en de maaltijd geserveerd in een mandje met een vers palmblad erin. Alsof het nog niet genoeg was werd iedereen na de lunch nog gedecoreerd met allerlei handgemaakte versierselen. Jo Selen die over een paar dagen jarig was werd nog eens extra in het zonnetje gezet met een prachtige decoratie. Het toetje bestond deze middag uit een schaaltje met ananas, mini banaan en een huisgemaakte muffin. Tenslotte werd iedereen op de vloer uitgenodigd om samen met de kinderen, het personeel en mevrouw Harnik die inmiddels al 70 jaar is aan een afscheidsdans mee te doen. Tijd om afscheid te nemen van deze prachtige plek. Terug in het hotel was er nog een 4 uurtje met koffie, thee en een lekkere snack voordat we later op de middag richting een ander hotel gingen voor een kookworkshop of een mooie natuurwandeling waar we de meegenomen toiletartikelen uit de diverse hotels aan de locals konden uitdelen.
Dag 19
Vanwege het tijdsverschil van 1 uur later op Bali vertrokken we deze ochtend om 7.30 uur richting Banyuwangi terwijl het hotel personeel ons vrolijk uitzwaaide bij het verlaten van het complex. Door een wisselend landschap met natuurlijk ook weer veel rijstvelden maar ook zoete aardappelen, soja en cassave, maar ook weer de meest vreemde manieren van het vervoeren van producten naderden we de havenplaats voor de oversteek met een “moderne” ferry. Er bestaat hier blijkbaar ook een handeltje om eerder op een schip te mogen, want er werd nogal van geld gewisseld. Elke centimeter telt omdat er zoveel vraag naar vervoer is dat trouwens 24 uur per dag plaatsvindt. Na de nodige wachttijd en het feit dat aan de overkant niet meteen aangemeerd kon worden vanwege het beperkt aantal aanlegsteigers reden we uiteindelijk langs de westkust richting Lovina. Onderweg wemelde het van de Becak apen die vanwege de droge tijd langs de weg zaten om te bedelen voor voedsel dat in de bossen niet te vinden was. Op een mooie locatie onderweg stopten we voor een “westerse” lunch met heerlijke verse tomatensoep, een royaal gevulde sandwich en een ijsje toe. Na nog een uur verder gereden te hebben kwamen we aan bij ons overnachtingsadres; Aneka Lovina direct aan de oceaan gelegen. Iedereen was aangenaam verrast door de mooie bungalows waar we gingen overnachten met een kleurrijke Balinese voordeur. Menigeen dook nog even het zwembad in dat uitzicht bood over de oceaan. Vanavond dineren bij een Visrestaurant met vangst van dezelfde dag.
Dag 20
Dichtbij het hotel gelegen werden we hartelijk ontvangen door de eigenaar van het Visrestaurant waar ook de niet liefhebbers aan hun trekken kwamen. Verse Merlijn was de dagvangst eventueel samen met een vissoep vooraf. Natuurlijk ook aangevuld met garnalen en inktvis. Omdat nagenoeg iedereen dolfijnen gingen spotten waren we niet al te laat thuis. Om 5.30 uur liep de wekker af om daarna om 6.00 uur te vertrekken met diverse bootjes die er uit zagen als een soort catamaran maar dan met dubbele zijspan. Zodra de eigenaren van de boot weer een groep walvissen op zagen duiken gingen ze er op af. Ook werd de onderwater wereld gezien want in dit gebied vindt je ook veel koraal. Na terugkomst tegen 8.00 was het eerst tijd voor een uitgebreid ontbijt met uitzicht op zee. Nadat de koffers in de bus geladen waren gingen we op weg naar de laatste bestemming van deze afwisselende reis;
Sanur. Hiervoor moesten we via een van de vulkaanbergen het eiland oversteken om de ongeveer 100 kilometer te overbruggen. Allereerst werd er een stop gemaakt bij een kruidnagel plantage. De bomen zaten al vol met jonge kruidnagelbloempjes die middels een ladder gemaakt van bamboe geplukt moesten worden. Daarna sorteren in verschillende kwaliteiten en dat voor maximaal 160.000 Rupiah per kilo! WE klommen verder omhoog met prachtige vergezichten en zagen grote kerstster struiken in bloei langs de weg. Onze volgende stop was bij het tweelingen meer. Behalve een plek voor mooie panorama foto’s stand er ook een man met een enorme albino slang en een Leguaan waarmee je op de foto kon. De afdaling werd ingezet en onze volgende stop was bij de enorme watertemperatuur Ulun Ndanu gelegen op en aan het Bratan meer. Een prachtige aangelegd en onderhouden complex waar de fotocamera weer overuren maakte. Tijd voor de lunch in een nabij gelegen restaurant. Hier werd ook de lekkernij zwarte rijst met custard pudding geserveerd. Vanaf hier non-stop naar Sanur. Nou ja non-stop! Vanwege de grote verkeersdrukte konden we niet meer dan 15 kilometer per uur halen. De rit in Sanur naar het hotel was ook een groot avontuur. Ondanks de nauwe straatjes en laaghangende kabels lukte het onze sublieme chauffeur toch het hotel te bereiken via de eenrichtingsweg die er naartoe ging. Een oase van rust met een mooi zwembad in het midden en het restaurant aan het zwembad. De avond was ter vrije besteding evenals de volgende dag om bij te komen van alle belevenissen tot nu toe.
Dag 21
Op deze voorlaatste dag van onze reis vertrokken we om 8.00 uur richting Kintamani voor een fietstocht door de lokale dorpen en rijstvelden. Aanvankelijk zag het weer er niet slecht uit, maar al gauw begon het te regenen terwijl we de bergen in reden. Onderweg kwamen we langs een zilverwinkel die een prachtige tuin met allemaal witte beelden had gebouwd. Onderweg zagen we heel veel werkplaatsen waar voorwerpen van hout gemaakt werden in allerlei vormen en maten. Terwijl we door dit stuk van Ubud reden zagen we nog veel meer huisnijverheid. Veel van deze producten kun je bij ons in Nederland in interieurwinkels vinden die hier jun inkopen komen doen. Aangekomen op de plek waar we begonnen aan onze fietstocht was het weer droog. Eenmaal op weg begon het een beetje te miezeren. Bij een lokale tempel was de eerste stop en kregen we uitleg over het tempelgebeuren hier op Bali. Je hebt huistempels waar mensen elke dag gaan bidden, maar ook de grote tempel met drie verschillende plekken binnen de tempel. Er zijn binnen het Hindoe geloof ook 3 goden; Brahma, Vishnoe en Shiva. In volgorde als Schepper, Beschermer en Verwoester. Deze laatste maakt weer ruimte voor nieuwe dingen. Brahma heeft 4 hoofden voor elke windrichting 1 omdat hij over alle richtingen regeert. We fietsten weer verder door het prachtige landschap terwijl het steeds harder begon te regenen. Op een plek waar de lokale vrouwen bezig waren met de rijstoogst kregen we allemaal een poncho uitgereikt. Als kleurrijk geheel fietsten we naar een plek om te schuilen. Hier kregen we een proeverij van verschillende soorten koffie en thee aangeboden. Een Cevetkat hield een oogje in het zeil. WEg gingen weer verder bergafwaarts maar soms ook weer een klimmetje tussendoor. Met de meerdere versnellingen op de fiets ging dat eigenlijk prima. Aangekomen bij de eindelijk reden we met een aantal auto’s naar een familie die voor ons een heerlijke Balinese lunch had gemaakt. Traditioneel moesten we ook op kussentjes aan lage tafels zitten. Terug in het hotel was er deze avond een uitgebreid buffet wat geserveerd werd. Tussendoor waren er optredens van 2 kleurrijke Balinese danseressen die een mooie show gaven. Tussendoor was er een leuke toespraak van Leo en ook Marlies kwam met een prachtig gedicht in rijmvorm achter de microfoon. Tenslotte was er een spontaan optreden van Pierre van Helden die iedereen flink aan het lachen maakte met zijn humor over zijn 50 jarige huwelijk. Tenslotte werd menigeen uitgenodigd om samen met een van de danseressen een showt weg te geven, gevolgd door een fotosessie aan het einde van de avond. Een mooie afsluiting van deze avontuurlijke reis.
Dag 22
Ook op de laatste dag voordat we weer terug gaan naar Nederland had Agung nog plaatsen gereserveerd bij een Barong voorstelling. Elke dans die vertoond wordt heeft een sociale en religieuze achtergrond. De maskers en kostuums die gebruikt worden zitten vol met symboliek. De Barong dans wordt uitgevoerd wanneer er ziekte of tegenslag in het dorp heerst en is dan ook bedoeld om de kwade geesten te verdrijven. Het is een eeuwige strijd tussen het goede en het kwade wat men te zien krijgt. De dans wordt uitgevoerd door de leeuwdraak Barong (het goede) en Rangen de heks (het kwade). Bij de dansen worden veel handgebaren gebruikt. Terug naar het hotel kon iedereen nog lekker relaxen aan het zwembad of een wandeling gaan maken langs de kust. De kamers mogen tot vertrek naar het vliegveld vanavond om 21.30 uur gebruikt worden voordat we om 1.00 uur vanaf Denpasar via Doña weer terug vliegen naar Europa.